Η επιστήμη πρέπει να συμβάλει στην οικονομία με αλληλεγγύη και νέες κοινωνικές αξίες
Μια κούρσα για ανάπτυξη και πρόοδο ως αυτοσκοπός έχει κανένα νόημα; Τίποτα δεν θα μπορούσε να είναι λιγότερο βέβαιο αν δεν αμφισβητήσουμε την έννοια του εν λόγω εγχειρήματος. Ωστόσο, αυτό είναι ό, τι συνέβη για πάνω από σαράντα χρόνια! Λες και η ανάπτυξη και η πρόοδος είναι πάντα εκ των πραγμάτων θετική. Αυτή η λανθασμένη αντίληψη έχει χρησιμοποιηθεί, σε μεγάλο βαθμό, για να καλύψει μια ευρύτερη πραγματικότητα. Η συσσώρευση του κεφαλαίου, κερδοσκοπικού χαρακτήρα, μέσω της επιτάχυνσης των διαδικασιών ανάπτυξης, συνδεδεμένη κυρίως με τα χρηματοοικονομικά . Με άλλα λόγια, μια διαδικασία ανάπτυξης προσανατολισμένη προς τους ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής. Και όλο και περισσότερο, προς τους χρηματοδότες τους και τους χρηματοδότες των χρηματοδοτών τους.
Αυτή είναι μια κάπως ωμή, αλλά αρκετά ακριβής εκτίμηση της κατάστασης. Θα ήταν αδικαιολόγητο και υπερβολικό, βέβαια, να πούμε ότι η εξέλιξη της επιστήμης, γενικά, και των τεχνολογιών, όπως οι βιοτεχνολογίες, έχει καθοριστεί – μερικοί θα έλεγαν ρυπανθεί – από την αυξημένη εξάρτηση από τη χρηματοδότηση και την παγκοσμιοποίηση.
Αλλά τα γεγονότα είναι εδώ. Και είναι αρκετά γνωστά. Ειδικότερα, η υπερθέρμανση του πλανήτη ή η συγκέντρωση των επιστημονικών και τεχνολογικών εξελίξεων προς όφελος μιας σχετικά περιορισμένης ομάδας χωρών μιλούν από μόνα τους. Συνεπώς, είναι απαραίτητο να ανησυχούμε για το σκοπό των επιστημών και των συστημάτων οικονομικής διακυβέρνησης.
Τελικά, πρέπει να επιδιώξουμε να καθορίσουμε ένα ενάρετο μονοπάτι για πρόοδο, είτε τεχνικά, βιολογικά, ιατρικά ή ψηφιακά. Ένας άλλος στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι η πρόοδος είναι συνεπής με τους νέους Στόχους Αειφόρου Ανάπτυξης, που ψηφίστηκε πρόσφατα από τις χώρες – μέλη των Ηνωμένων Εθνών. Ή μάλλον ότι η πρόοδος πηγαίνει πάνω και πέρα από τους στόχους αυτούς.
Αν προ-υπήρχε τέτοια ανησυχία, οι διασκέψεις της κλιματικής αλλαγής του Τόκιο, του Ρίο και της Κοπεγχάγης θα ήταν πιο φιλόδοξες και, ενδεχομένως, πιο αποτελεσματικές. Σαφώς απέχουμε από την αφελή πεποίθηση ότι υπάρχει ένα δυνητικό κοινωνικο-οικονομικό μοντέλο τέλειο και μοναδικό. Ή ότι “βάζοντας φρένο στην” θα εξισορροπήσουμε εκ θαύματος τις αρνητικές επιπτώσεις στον άνθρωπο και στον πλανήτη.
Νέο όραμα
Αντ ‘αυτού, ένα πολυσχιδές όραμα των πιθανών νέων μοντέλων ανάπτυξης είναι περισσότερο αναγκαίο από ποτέ. Η ιδέα είναι να αποτιμηθούν και να ενίσχυθουν προηγούμενα επιτεύγματα, σύμφωνα με τα κριτήρια που περιλαμβάνονται στο δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης του ΟΗΕ. Τα παραδοσιακά μέτρα για το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν και οι δείκτες του χρηματιστηρίου έχουν δείξει ποια είναι τα όριά τους.
Το όραμα αυτό έχει υιοθετηθεί από το κίνημα Κοινωνικής Αλληλεγγύας Οικονομίας (SEE). Αριθμεί ήδη περισσότερα από ένα δισεκατομμύριο μέλη (εξαιρουμένων των μελών των συλλόγων και οργανώσεων) σε όλο τον κόσμο. Αυτό ο φιλόδοξος στόχος είναι ωστόσο ρεαλιστικός γιατί το SEE είναι παρών σε όλες τις ηπείρους και σε όλους τους τομείς της οικονομίας.
Χωρίς το SSE, πράγματι, δεν θα υπάρξει επιτυχία διαρκείας για κινήσεις όπως της COP21. Και δεν θα υπάρξει δίκαιη και αλληλεγγύα εφαρμογή των Στόχων της Αειφόρου Ανάπτυξης. Όσο τολμηρή και να φαίνεται αυτή η δήλωση, είναι αλήθεια.
Κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία
Ας θέσουμε την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία στο πλαίσιο της. Είναι ένα μοντέλο, το οποίο έρχεται σε αντίθεση με το προηγούμενο μοντέλο που επικρατούσε. Βασίζεται κυρίως στις ακόλουθες αρχές: δημοκρατική διαχείριση – ένα άτομο, μία ψήφος – βιώσιμη περιουσία – τόσο ιδιωτική όσο και συλλογική – δίκαιη κατανομή των πλεονασμάτων, το σεβασμό των ανθρώπων και του περιβάλλοντος και, φυσικά, την αλληλεγγύη.
Για να είναι επιτυχές, το SEE έργο και όχι τα κεφάλαιο – πρέπει να τοποθετηθεί στο επίκεντρο όλων των δραστηριοτήτων των συνεταιρισμών, των ταμείων αλληλασφάλισης, των ενώσεων, των ιδρυμάτων, των συμμετοχικών και των κοινωνικών επιχειρήσεων, των κοινοτήτων, του ελεύθερου λογισμικού κ.τ.π.
Η κοινότητα του SEE έχει αρχήσει να ορθώνεται στη διεθνή πολιτική σκηνή. Το κάλεσμα για νέες συμμαχίες σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, η κοινή δήλωση για την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία, υιοθετήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2015, κατά τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών. Στους εμπλεκόμενους περιλαμβάνονται τα κράτη μέλη του ΟΗΕ, τα όργανα του ΟΗΕ, τρεις παγκόσμιες ομοσπονδίες πόλεων και περιοχών, καθώς και το Διεθνές Φόρουμ του SSE για επιχειρηματίες, οι λεγόμενες Συνελεύσεις Mont-Blanc.
Το μέλλον
Είναι τώρα σημαντικό να προχωρήσουμε πέρα από αυτή τη δήλωση. Μια αποτελεσματική συμμαχία μεταξύ των βασικών φορέων της κοινωνικής οικονομίας και των ερευνητών, καθώς και ακαδημαϊκών δεν έχει συναφθεί ακόμη. Κοινός στόχος είναι να καθορίστει με τον καλύτερο τρόπο ώστε να προκύψει ο συνδυασμός συνεργειών για την υλοποίηση και με τη βοήθεια επιστημονικών στοιχείων να ανοίξει ο δρόμος για την πρόοδο. Θα πρέπει να οδηγήθούμε σε κοινά έργα, συνεργατικά και συλλογικά – που να μπορούν πραγματικά να κάνουν τη διαφορά.
Η επιστημονική επιτροπή των Συναντήσεων Mont-Blanc, η οποία περιλαμβάνει οικονομολόγους, δικηγόρους και κοινωνιολόγους, είναι ανοιχτή και έτοιμη να υποδεχθεί διάφορα ενδιαφερόμενα μέρη από την επιστημονική κοινότητα. Έχει έρθει η ώρα να εργαστούμε προς αυτή την κατεύθυνση. Αρκετές τάσεις δείχνουν ότι υπάρχει μια αναδυόμενη επιθυμία να συνδυάστουν τα οικονομικά, κοινωνικά και επιστημονικά πεδία. Ως εκ τούτου, είναι καιρός για πρωτοβουλίες αλληλεγγύης για να διαδωθεί και να αναγνωριστεί η κίνηση.
Thierry Jeantet
Δείτε το άρθρο εδώ:
