Ελλάδα για την ελευθερία του Τύπου: στη δεύτερη χειρότερη θέση της Ε.Ε.

τα αποτελέσματα της έρευνας του ΑΠΕ-ΜΠΕ για πρώτη φορά στη δημοσιότητα
Posted on December 01, 2016, 8:46 pm
FavoriteLoadingAdd to favorites 7 secs

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης για «Το ελληνικό μιντιακό σύστημα: Πρόσφατες εξελίξεις και προοπτικές», που πραγματοποιήθηκε στις 28 Νοεμβρίου με πρωτοβουλία της Κίνησης Ιδεών και Δράσης ΠΡΑΤΤΩ, ο Μιχάλης Ψύλος, Πρόεδρος – Γενικός Διευθυντής του ΑΠΕ-ΜΠΕ, παρουσίασε για πρώτη φορά δημοσίως στοιχεία της έρευνας του ΑΠΕ-ΜΠΕ για την ελευθερία του Τύπου.

Η έρευνα του ΑΠΕ – ΜΠΕ

Η έρευνα του ΑΠΕ- ΜΠΕ βασίστηκε στα στοιχεία της ετήσιας έκθεσης των Ρεπόρτερς Χωρίς Σύνορα για την Ελευθερία του Τύπου (2016), σε οικονομικά στοιχεία από την Eurostat και σε στοιχεία του Παρατηρητηρίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής MAVISE.

Στην ετήσια έκθεση των Ρεπόρτερς χωρίς Σύνορα για την ελευθερία του Τύπου η Ελλάδα καταλαμβάνει τη δεύτερη χειρότερη θέση στα κράτη – μέλη της ΕΕ. Παράλληλα, η Ελλάδα κατέχει τη δεύτερη υψηλότερη θέση στον αριθμό ιδιωτικών καναλιών. Στην ίδια θέση βρίσκονται και πολύ μεγαλύτερες σε πληθυσμό και ΑΕΠ χώρες, όπως η Ισπανία και η Γαλλία.

Η Ελλάδα έρχεται στη δεύτερη χειρότερη θέση για την ελευθερία του Τύπου καθότι, όπως αναφέρει η έκθεση, τα μέσα ενημέρωσης κατέχονται από ισχυρούς βαρώνους που προωθούν τα συμφέροντά τους. Επιπλέον, συνεχίζεται η αστυνομική βία κατά των δημοσιογράφων κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων, αλλά και επιθέσεις μελών της Χρυσής Αυγής κατά δημοσιογράφων. Πολλές έρευνες για τέτοιες επιθέσεις καταλήγουν στο αρχείο χωρίς να αποδωθούν ευθύνες και κυρώσεις. Ωστόσο, η Ελλάδα έχει ανέβει οχτώ θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη (91η για το 2016), λόγω των προσπαθειών της νέας κυβέρνησης, τις οποίες η οργάνωση αναγνωρίζει ως θετικές.

Η έρευνα του ΑΠΕ – ΜΠΕ αναδεικνύει και άλλα σημαντικά στοιχεία. Περισσότερα ιδιωτικά κανάλια στην Ευρώπη σε σύγκριση με την Ελλάδα (8 ιδιωτικά κανάλια & 3 δημόσια), διαθέτει μόνο η Ιταλία, με 14 άδειες ιδιωτικής εμβέλειας και 4 δημόσια κανάλια. Παρά το μεγάλο αριθμό ιδιωτικών καναλιών οι χώρες καταλάμβάνουν τη δεύτερη και τρίτη χειρότερη θέση αντίστοιχα, ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε. για την ελευθερία του Τύπου.

Στοιχεία για τα κράτη – μέλη της Ε.Ε.

Όσον αφορά τα εθνικής εμβέλειας τηλεοπτικά κανάλια στα κράτη – μέλη της Ε.Ε., γενικό περιεχόμενο προβάλλουν 93 τηλεοπτικοί σταθμοί και 69 δημόσιοι. Η Φιλανδία, η οποία βρίσκεται για 4η συνεχόμενη χρονιά πρώτη στην κατάταξη ελευθερίας του Τύπου, έχει μόνο ένα ιδιωτικό κανάλι και 3 δημόσια. Ακολουθεί η Ολλανδία (κανένα ιδιωτικό κανάλι γενικού περιεχομένου – 3 δημόσια), η Δανία στην τέταρτη θέση (μόνο 4 δημόσια – κανένα ιδιωτικό), η Σουηδία στην όγδοη (με 2 ιδιωτικά και 2 δημόσια) και η Ιρλανδία ένατη (ένα ιδιωτικό κανάλι – 3 δημόσια). Χώρες αντίστοιχες με το μέγεθος της Ελλάδας, όπως η Πορτογαλία και η Τσεχία έχουν 2 ιδιωτικά και 2 δημόσια κανάλια, ενώ καταλαμβάνουν καλύτερες θέσεις στην ευρωπαϊκή κατάταξη για την ελευθερία του Τύπου.

Συνεπώς, αν μη τι άλλο δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι ο αριθμός ιδιωτικών καναλιών αντικατοπτρίζει σε κανένα βαθμό την ελευθερία του Τύπου για ένα κράτος. Όπως χαραστηριστικά ανέφερε ο κ. Ψύλος, ο κατακερματισμός της τηλεοπτικής αγοράς δεν εξασφαλίζει τον πλουραλισμό ή την πολυφωνία. Εξάλλου βασική τακτική της προπαγάνδας είναι, όπως έλεγε και ο Γκέμπελς, η επανάληψη της ίδιας πληροφορίας από πολλές πηγές,

Το ελληνικό παράδοξο

Ο αντιπρύτανης του Παντείου, κ. Λέανδρος αναφέρθηκε στο ελληνικό πάραδοξο, καθώς η Ελλάδα διαφέρει στο μιντιακό της σύστημα από τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ, με μια σχετικά μικρή αγορά και με μια αναντίστοιχη πληθώρα μέσων. Αυτή η εικόνα αφορά και το ραδιόφωνο, αλλά και τις εφημερίδες. Ο αντιπρύτανης τόνισε πως το θέμα των τηλεοπτικών σταθμών, που μονοπώλησε το δημόσιο διάλογο, είναι ένα μικρό μέρος του πληροφοριακού συστήματος μιας χώρας.

Το πληροφοριακό σύστημα είναι η βάση μιας κοινωνίας, καθώς συνδέεται με τη γλώσσα και τον πολιτισμό. Επηρεάζει την πολιτική διαδικασία μιας χώρας, αλλά και την κοινωνική της δυναμική, καθώς διαμορφώνει το πλαίσιο του διαλόγου και του πολιτισμού. Επηρεάζει επίσης τη διεθνή εικόνα της χώρας, και την οικονομία, την αναπτυξιακή της δυναμική μέσω της ψυχολογίας και της παραγωγικότητας της εργασίας.

Ο κ. Λέανδρος αναφέρθηκε στην κρίση της Ελλάδας, ως δομική αποσάρθρωση και ανθρωπιστική καταστροφή, μαζική φυγή ανθρώπων και κεφαλαίων στο εξωτερικό, διαδικασία ξένης εποπτείας και επιβολής πολιτικών που βαθαίνουν τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε.

Ακόμα χειρότερα, τόνισε, δεν έχουμε καταφέρει να δημιουργήσουμε ένα πρόγραμμα ανάπτυξης και πολιτικές και κοινωνικές συσπειρώσεις, ώστε να αντιμετωπίστουν οι παθογένειες του παρελθόντος. Αυτό που φαίνεται να κυριαρχεί σήμερα είναι η απάθεια, η φυγή στο εξωτερικό, η απογοήτευση, η απαξίωση. Παράγοντες ψυχολογικοί που κάνουν πολύ δύσκολη την ανάκαμψη. Οι ευθύνες βαρύνουν πάνω από όλα τις οικονομικές και πολιτικές ελίτ, οι οποίες διαχειρίστηκαν την ευθύνη της χώρας από τη μεταπολίτευση μέχρι το 2015.

Το μιντιακό σύστημα πηγή προβλημάτων

Το μιντιακό σύστημα ήταν και είναι μια βασική πηγή προβλημάτων, και αποτέλεσε επίλεκτο τμήμα υποστήριξης αυτών των ελίτ. Η συνειδητή ανομία που επικράτησε στο πεδίο της ιδιωτικής τηλεόρασης. Το ότι στην Ελλάδα ήρθε και έφυγε η αναλογική τηλεόραση χωρίς ποτέ να δωθούν κανονικές άδειες δεν ήταν τυχαίο. Ήταν μέρος μιας επιλογής να δωθεί ελευθερία κίνησης στους ισχυρούς παίκτες στο χώρο των μίντια, που ήλεγχαν και τις εφημερίδες, και να δημιουργηθεί ένα πολύ ισχυρο ολιγοπώλιο. Μαζί με αυτό ήρθε η ανυπαρξία του ΕΣΡ, το οποίο δεν μπόρεσε όλα αυτά τα χρόνια να προχωρήσει σε αδειοδότηση.

Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, το μιντιακό σύστημα και κυρίως η τηλεόραση υπήρξε ιμάντας χειραγώγησης των πολιτών και παράγοντας διαμόρφωσης ενός δημόσιου διαλόγου, ο οποίος χαρακτηρίστηκε από τη φτήνια, τις κοκορομαχίες, την επανάληψη, τις εύκολες επιθέσεις και τις συκοφαντίες, πρακτικές που σήμερα διευρύνονται μέσω του διαδικτύου.

Η απαξίωση

Το κυριότερο αποτέλεσμα ήταν ότι τα τελευταία χρόνια δεν καταφέραμε να συζητήσουμε τα προβλήματα τα οποία μας απασχολούν, όπως σοβαρές διαρθρωτικές αλλαγές στην οικονομία, απ΄ τη στιγμή που μπήκαμε στο ευρώ και πριν φτάσουμε στο σημερινό σημείο. Αλλά και σήμερα δεν συζητάμε για το αναπτυξιακό μας αδιέξοδο. Μέσα σε αυτό το ζοφερό τοπίο υπάρχουν, είπε ο αντιπρύτανης και θετικά παραδείγματα, όπως μέσα που κάνουν σωστά τη δουλειά τους, αρκετοί δημοσιογράφοι, αλλά και επιχειρήσεις διεθνώς ανταγωνιστικές, ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας κτλ.

Ωστόσο, τη γενική εικόνα διαμορφώνουν τα μέσα εθνικής εμβέλειας με αποτέλεσμα τη γενική απαξίωση των θεσμών, που σχετίζεται με την απαξίωση των ίδιων των μέσων. Μια κατάσταση πολύ επικίνδυνη για τη δημοκρατία που επιτρέπει σε λαϊκιστικές και δημαγωγικές φωνές και ακροδεξιά μορφώματα να αναπτύσουν προπαγάνδα και να πείθουν μερίδες του πληθυσμού. Αυτή η απαξίωση γίνεται διπλά επικίνδυνη καθότι διανύουμε μια περίοδο διεθνούς ρευστότητας. Είναι πιθανό, εάν δεν μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα, η σημερινή οικονομική κρίση να μετεξελιχθεί σε πολιτική, ακόμα και εθνική κρίση.

Συμπερασματικά, δήλωσε ο κ. Λέανδρος, υπάρχει μεγάλη εξάρτηση ανάμεσα στην οικονομική και κοινωνική κρίση και την κρίση του μιντιακού συστήματος, καθώς τα δύο φαινόμενα κινήθηκαν παράλληλα. Η αντιμετώπιση της μιντιακής κρίσης είναι μια αναγκαία, αλλά ασφαλώς όχι ικανή προϋπόθεση για να ξεκινήσει μια αντίστροφη πορεία.