Τον τελευταίο καιρό βλέπουμε να αυξάνονται τα δημοσιεύματα από το διεθνή Τύπο για το βαθμό στον οποίο “ψεύτικες ειδήσεις” βοήθησαν τον Donald Trump να κερδίσει τις προεδρικές εκλογές στην Αμερική. Πολλοί μιλούν για ένα δίκτυο δεξιών κέντρων, αλλά και ρωσική επέμβαση, ώστε να διανεμηθεί το περιεχόμενο μέσω των κοινωνικών δικτύων και των μέσων μαζικής ενημέρωσης.
Η Washinghton Post σε άρθρο της, που αργότερα παραδέχθηκε ως μη επαρκώς εμπεριστατωμένο (αλλά αρνήθηκε να αποσύρει), έδωσε στη δημοσιότητα ένα κατάλογο ιστοσελίδων που διαδίδουν συστηματικά παραπλανητικό υλικό. Το γεγονός αυτό μαζί με το κλείσιμο του ενημερωτικού σταθμού του Russia Today στο Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν κάνει πολλούς αναλυτές να μιλάνε για τη νέα εποχή Μακαρθισμού.
H έρευνα του Jonathan Albright
Ο Jonathan Albright, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Elon της Βόρειας Καρολίνας, είναι ειδικός στη δημοσιογραφία δεδομένων (data journalism) και έχει εργαστεί στο παρελθόν για τη Google και τη Yahoo. Ειδικεύεται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και την ανάλυση δεδομένων. Πρόσφατα δημιούργησε ένα χάρτη δικτύων που απεικονίζει το οικοσυστήμα των μέσων που διαδίδουν ψευδείς ειδήσεις.
Ο Albright, λέει ότι η έρευνα του ξεκίνησε παρατηρώντας την κίνηση που παράγεται από μερικά από τα κορυφαία sites ψευδών ειδήσεων. Όπως περιέγραψε σε ανάρτησή του στο Medium, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο αποκλεισμός τέτοιων sites από τα δίκτυα διαφημίσεων που τρέχει η Google ή το Facebook δεν θα λύσει το πρόβλημα.
Αυτό συμβαίνει γιατί ένα μεγάλο μέρος της κίνησης από και προς αυτές τις τοποθεσίες, και ως εκ τούτου η παρουσία τους στην κορυφή της μηχανής αναζήτησης της Google ή στο χρονολόγιο του Facebook επιτυγχάνεται κυρίως με οργανικό τρόπο. Με άλλα λόγια, τέτοια άρθρα γίνονται τόσο δημοφιλή γιατί διαδίδονται μεταξύ των αναγνωστών κυρίως με παραδοσιακούς τρόπους, όπως το email και τα απευθείας μηνύματα.
Ο Albright εμβαθύνοτας την ανάλυσή του, προσπάθησε να καθορίσει ποια από τα κορυφαία αυτά sites είχαν τη μεγαλύτερη κίνηση και ποιοι άλλοι λογαριασμοί ήταν συνδεδεμένοι μαζί τους με μέσω Facebook και Twitter.
Όπως o ίδιος ο καθηγητής περιέγραψε: Το δίκτυο διαφημίσεων της Google και το news feed του Facebook είναι αλγόριθμοι που ενισχύουν την παραπληροφόρηση, δυναμώνοντας την ένταση της πολιτικής οργής. Νομίζω ότι οι δημοσιογράφοι και οι ερευνητές θα πρέπει να εξετάζουν αρχικά ποιοι παράγοντες: 1) παράγουν το περιεχόμενο και 2) συμβάλουν στην ηλεκτρονική διάδοση της είδησης.
Ο Ολμπράιτ προχώρησε σε «ανάλυση δεδομένων μεσαίας κλίμακας” με ευρετηρίαση 117 ιστοσελίδων, που είναι γνωστό ότι σχετίζονται με ψευδείς ειδήσεις. Στη συνέχεια, με ανάρτηση που έφερε τον τίτλο #Election2016 Micro-Propaganda Machine (ή #MPM) , απεικόνησε τις συνδέσεις μεταξύ αυτών των ιστότοπων ως κουκίδες, με βάση τη δύναμη αυτών συνδέσεων.
Η έρευνα επεκτάθηκε ώστε να καλύψει πάνω από 300 ιστότοπους με ψευδείς ειδήσεις (με γκρι χρώμα στην παραπάνω απεικόνιση). Συνολικά, συγκέντρωσε και ανέλυσε την εισερχόμενη και εξερχόμενη κίνηση για περισσότερες από 1,3 εκατομμύρια ηλεκτρονικές διευθύνσεις. Η εντύπωση που παίρνει κανείς κοιτώντας την παραπάνω απεικόνιση, είναι ότι στη διάδοση ψευδών ειδήσεων συμμετέχουν τελικά κολοσσοί της ενημέρωσης μαζί με ένα σωρό sites, που οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν καν ακούσει.
Εκατοντάδες sites στέλνουν χιλιάδες links σε άλλα sites, έχοντας ως αποτέλεσμα ένα δορυφορικό συστήμα δεξιών ειδήσεων και προπαγάνδας που περικλείει τα mainstream μέσα ενημέρωσης”. Εάν τα sites αυτά παρομοιαστούν με ιούς, δημοφιλείς πλατφόρμες και μέσα μαζικής ενημέρωσης βοηθούν τελικά στην εξάπλωση τους.
Jonathan Albright
Στόχος του Albright δεν ήταν να καταδείξει ποιοι είναι πίσω από την κατασκευή ψευδών ειδήσεων, αλλά να αναδείξει το πρόβλημα και τη σημασία του, μέσω των διασυνδέσεων που υπάρχουν. Για την έρευνα του χρησιμοποίησε εργαλεία ελεύθερου λογισμικού (SimilarWeb, GEPHI, ForceAtlas2) και δημόσια δεδομένα, ώστε όποιος επιθυμεί να μπορεί να συνεχίσει την έρευνα. Όπως δήλωσε: “Το ρεπορτάζ για τη διάδοση ψεύτικων ειδήσεων με ανυπόστατους ισχυρισμούς και ελλειπή στοιχεία δεν είναι η καλύτερη προσέγγιση, απλώς αυξάνει το θόρυβο. Τελευταία, νιώθω ότι πολλοί δημοσιογράφοι και οργανισμοί παράγουν ειδήσεις, αντί να πρωτοστατούν στην ενημέρωση για βασικά ζητημάτα”.
Το έργο του Albright παρέχει αναμφισβήτητα μια επιστημονικά εμπεριστατωμένη επισκόπηση της αλυσίδας για το εν λόγω σύστημα διανομής ειδήσεων. Η απεικόνιση του είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για τους αναγνώστες και τους αναλυτές, ώστε να προσδιορίσουν ποιοι είναι οι μεγαλύτεροι παίκτες αυτού του οικοσυστήματος και ποιος μπορεί να είναι ο σκοπός τους τελικά. Επίσης, μπορεί να διευκολύνει πλατφόρμες όπως η Google και η Facebook, αλλά και τους δημοσιογραφικούς οργανισμούς αν το επιθυμούν, να κατανοήσουν καλύτερα την έκταση του φαινομένου και να βρουν αποτελεσματικές λύσεις.
Διαβάστε περισσότερα για την έρευνα #Εlections2016 Micro-propaganda Machine.
