Τις τελευταίες μέρες έχουν ανακύψει πολλά ερωτηματικά σχετικά με το ρόλο των bigtech στη χώρα μας, κυρίως λόγω ενός δελτίου Τύπου της Palantir που ενημέρωσε τους μετόχους της ότι συνεχίζεται η επιτυχημένη συνεργασία με την ελληνική Κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Εύλογα ερευνητές και δημοσιογράφοι ζητούν να δημοσιοποιηθεί η συμφωνία και να διευκρινιστεί αν συλλέγονται προσωπικά δεδομένα και πώς χρησιμοποιούνται και επεξεργάζονται.
Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, δημοσιεύματα προειδοποιούν ότι η FTC των Ηνωμένων Πολιτειών στοχεύει να “σπάσει” το μονοπώλιο της Facebook και της Google σε επιμέρους εταιρείες. Πριν 2 χρόνια ανάλογα δημοσιεύματα είχαν γραφτεί για τις προθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να περιορίσει τη δύναμη των bigtech εταιρειών, οι οποίες όπως φάνηκε έφτασαν σε αρκετά μεγάλο βαθμό να δρουν ανεξέλεγκτες.
Τι ήταν αυτό που πυροδότησε τις αντιδράσεις;
Μπορεί ένα μεγάλο κομμάτι της αρθρογραφίας, της πολιτικής ακόμα και της κινηματογραφικής βιομηχανίας να εστίασε στο σκάνδαλο της Cambridge Analytica και το σκοτεινό ρόλο της εταιρείας για την προεκλογική στόχευση πιθανών ψηφοφόρων βάσει του ψυχομετρικού προφίλ, αυτό όμως ήταν περισσότερο ένα όπλο στη φαρέτρα των πολιτικών, παρά εμπόδιο.
Σίγουρα η ανησυχία που προκαλείται στο κοινό από τον τρόπο χρήσης των προσωπικών δεδομένων, δεν μπορεί να είναι όμοια με τις ανησυχίες των δρώντων που χρησιμοποιούν αυτές τις τεχνολογίες προς ιδίον όφελος. Ίσως θυμάστε την τοποθέτηση του Nigel Farage κατά την ακρόαση του Mark Zuckerberg στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όταν η ερώτηση που είχε να του απευθύνει αφορούσε τη… δημοφιλία της προσωπικής του σελίδας στο Facebook!
Ποιο είναι όμως το bigtech διακύβευμα;
Σε πρόσφατο άρθρο στο ιστολόγιο του ΔΝΤ γίνεται αναφορά σε δυο αναδυόμενους τομείς καινοτομίας: πρώτον τη συλλογή και ανάλυση δεδομένων πχ. υποψήφιων πελάτων και δεύτερον νέες προσεγγίσεις για το κομμάτι της “επικοινωνίας με τον πελάτη και τη διανομή χρηματοοικονομικών προϊόντων”.
Μετά την επιτυχημένη είσοδο των bigtech στην ενημέρωση χωρίς να αποτελούν μέσα ενημέρωσης, στην πώληση προϊόντων χωρίς φυσικά καταστήματα, στην παροχή υπηρεσιών διαμονής χωρίς καταλύματα, υπηρεσιών μεταφοράς χωρίς οχήματα, οι συνθήκες για την επίτευξη του επόμενου μεγάλου στόχου φαίνεται να έχουν ωριμάσει.
Η Google, η Facebook, η Amazon, η Apple είναι έτοιμες να μπουν στον τραπεζικό χορό με στόχο… φυσικά να μην ελέγχονται σαν τράπεζες.
Τα σημαντικότερα εργαλεία που έχουν ως ατού για μια ολιστική προσέγγιση είναι αφενός η δυνατότητα συλλογής πληροφοριών για τους χρήστες των υπηρεσιών τους, αφετέρου η εμπιστοσύνη και η σχέση που έχουν χτίσει με τους καταναλωτές, οι οποίοι χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες των bigtech πολλές φορές μέσα στην ημέρα με ένα click ή ένα tap στο κινητό.
Οι εκτιμήσεις μέχρι στιγμής είναι ότι οι τεχνολογικοί κολοσσοί δεν θα ανταγωνιστούν ευθέως το τραπεζικό σύστημα, προσφέροντας περισσότερο περιφερειακές υπηρεσίες ηλεκτρονικών πληρωμών όπως κάρτες ή ψηφιακά νομίσματα.
Ωστόσο, οι ερευνητές του ΔΝΤ ήδη βλέπουν τις δυνατότητες που προσφέρονται από την επεξεργασία των ψηφιακών ιχνών των καταναλωτών, όπως για παράδειγμα το ιστορικό περιήγησης, αγορών και πληρωμών για την εξαγωγή προβλέψεων για τη δανειοληπτική ικανότητα νομικών και φυσικών προσώπων.
Για τους αναλυτές τα νέα αυτά δεδομένα με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να προσφέρουν πιστότερα συμπεράσματα συγκριτικά με τις παραδοσιακές τραπεζικές μεθόδους αξιόλογησης.
Οι αλγόριθμοι δεν λένε όλη την αλήθεια
Είναι περιττό να πούμε ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Κυρίως όσον αφορά την τεχνητή νοημοσύνη η ζωή απέδειξε αρκετές φορές ότι είναι αρκετά πιο πολύπλοκη από τις συνθήκες που μπορούν να προβλεφθούν εργαστηριακά για την εκπαίδευση ενός αλγόριθμου. Επιπλέον, ερευνητές ανησυχούν ιδιαίτερα για τις επιπτώσεις που έχουν οι προκαταλήψεις που φέρουν οι αλγόριθμοι κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων στην πραγματική ζωή.
Έρευνα του MIT Technology Review που δημοσιεύτηκε στις αρχές Δεκεμβρίου αναδεικνύει καταγγελίες και νομικές υποθέσεις που δείχνουν ότι οι νέες τεχνολογίες παγιδεύουν τους ανθρώπους σε ένα κύκλο φτώχειας και αποκλεισμού.
Αποφάσεις όπως η πρόσβαση στην εργασία, στο σύστημα υγείας, σε υπηρεσίες πρόνοιας, σε βρεφονηπιακούς σταθμούς, η ικανότητα ενοικιάσης κατοικίας ή αγοράς αυτοκινήτου γίνονται ήδη σε πολλές χωρές βάσει αλγορίθμων και αυτοματοποιημένων διαδικασιών.
H Michelle Gilman από το Data and Society Research Institute συνέταξε το Poverty Lawgorithms, ένα πολύτιμο οδηγό για τις παραπάνω περιπτώσεις. Είναι η απόδειξη ότι η αυτοματοποίηση μιας διαδικασίας δεν είναι σε καμία περίπτωση εγγύηση αντικειμενικότητας ή αμεροληψίας.
Συνεπώς το αίτημα για διαφάνεια για τον τρόπο συλλογής και χρήσης προσωπικών δεδομένων είναι πιο επιτακτικό από ποτέ.
